Van voedselbossen wordt veel verwacht. Maar zijn de effecten ook zo positief in de praktijk? HAS Hogeschool doet onderzoek naar de bodem van de voedselbossen uit het Koepelplan voedselbossen.
Er worden meer en meer voedselbossen aangelegd in Brabant. Van de Brabantse Wal tot Oost-Brabant worden deze eetbare bossen uit de grond gestampt. Doordat er in het voedselbos gewerkt wordt met de principes van een echt bos is het een veel minder intensieve vorm van landbouw. Daarnaast is de verwachting dat voedselbossen een bijdrage leveren aan het vergroten van natuurwaarden, biodiversiteit, CO2-opslag en waterberging. Maar is dat ook echt zo?
Voordat er allemaal claims worden geplakt op voedselbossen is het belangrijk dat deze voordelen ook onafhankelijk worden onderzocht. De effecten van voedselbossen zijn namelijk beter te bepalen en te voorspelen als er meer data beschikbaar komt.
Voordelen voedselbossen onderzoeken
Als docent milieukunde begeleidt Annemariet van der Hout verschillende groepen studenten die gedurende drie jaar onderzoek doen naar de bodemkwaliteit van voedselbossen. Het gaat dan om studenten milieukunde en toegepaste biologie die verschillende proeven en tests uitvoeren op de vijf locaties van het Koepelplan. Zo kijken de studenten naar de weerstand van de bodem, waterinfiltratie, en het bodemleven.
“Mijn grondhouding vanaf het begin was, laten we het eens onderzoeken,” zegt Annemariet van der Hout. “De voordelen die er zouden zijn van voedselbossen, dat klinkt allemaal heel logisch en voor de hand liggend. Als HAS willen we de aannames nu graag objectief toetsen, onderzoeken of de effecten er wel of niet zijn, en vaststellen in welke mate voedselbossen een bijdrage kunnen leveren aan de bodem- en waterkwaliteit.”
Docent milieukunde Annemariet van der Hout (rechts) samen met studenten van HAS Hogeschool.
Voedselbos als landbouwsysteem
Het zijn bij HAS Hogeschool niet alleen de ecologen en biologen die geïnteresseerd zijn naar de mogelijkheden van voedselbossen. Ook wordt er vanuit de opleidingen bedrijfskunde & agribusiness, international food & agribusiness en tuinbouw & akkerbouw gekeken naar de zakelijke kansen van voedselbossen voor agrarisch ondernemers. Daarbij benadrukt Annemariet dat de onderwijsinstelling vooral objectieve informatie wil geven over de kansen en mogelijkheden van nieuwe landbouwsystemen, zoals voedselbossen.
Annemariet: “Het is niet zozeer dat wij vanuit HAS heel idealistisch zijn en het voedselbos omarmen als hét systeem. Wij zeggen: ‘Het is een van de nieuwere systemen en laten we er vooral onderzoek naar doen, objectieve informatie en argumenten verzamelen, en kijken of het voedselbos een nieuw voedselproductiesysteem kan zijn dat ook zinvol is.’ Dat doen we in dit geval op bodemkwaliteit, maar dat kan in een ander onderzoek gaan over businessmodellen.”
Kwestie van een lange adem
Als het gaat om het verbeteren van de bodemkwaliteit, dan is het voor de voedselboseigenaar wel een kwestie van een lange adem om de positieve effecten ook daadwerkelijk terug te zien. “Meestal zie je dat dit soort bodemvormende processen een jaar of tien nodig hebben. In deze periode kun je wel al oogsten, maar voordat je een bodem structureel hebt verbeterd, heb je het echt over de langere termijn.”
Koepelplan Voedselbossen
Het Koepelplan Voedselbossen Noord-Brabant is een maatschappelijk initiatief van Stichting Agroforestry Zuid Nederland, de Brabantse Milieufederatie en verschillende Brabantse organisaties en overheden. Het driejarig programma wordt financieel mogelijk gemaakt door het Deltaplan Hoge Zandgronden, de Provincie Noord-Brabant, Stuurgroep Landbouw Innovatie Noord-Brabant, Waterschap De Dommel, Waterschap Aa en Maas, Waterschap Brabantse Delta en Stichting Voedselbosbouw Nederland.